Sinop’un kalbinde lezzet ve kadın girişimciliğinin buluşması
Birkaç yıl önce İstanbul’da bir dostumun tavsiyesiyle, mantı konusunda ustalık sahibi bir mekan keşfettim. O zamana kadar Türkiye’de mantı denilince aklıma ilk gelen yer Kayseri olsa da, Sinop mantısı beni bambaşka bir dünyaya sürükledi. Bu lezzet mekanının kurucusu, aynı zamanda büyük bir Sinop sevdalısı olan Halime Şahin’di. Memleketi için çırpınan bir kadın girişimci olarak Sinop Gastronomi Kültür ve Turizm Derneği Başkanlığı görevini de üstlenen Halime Şahin, Sinop mutfağına değerli katkılar sunmak için yürekten çalışmalar yapıyor.
Ayrıca Halime şefin gayretleriyle ilde faaliyet gösteren Durakhan Anneleri Kadın Kooperatifi ve Başkanı Nazan Akkaya, Erfelek Kadın Kooperatifi ve Başkanı Sibel Diken gibi birçok kadın kooperatifi ve dernek de Sinop mutfağının tanıtımına katkıda bulunmaya çalışıyor. Sinop ilinde hem şefin hem de Kuzey Kalkınma Ajansı Koordinatörü değerli dostum Halil İbrahim Kırlı sayesinde birçok leziz mekan gezdim. Bu gezdiğim lezzet duraklarını da yazsam çok uzun olacağından bir sonraki yazıma havale ediyorum.
Sinop yemekleri yarışması
Bu haftanın başında Sinop Valisi Dr. Mustafa Özarslan’ın koordinasyonunda düzenlenen “Türk Mutfağı Haftası” kapsamında yöresel yemek yarışması gerçekleşti ve ben de bu yarışmada jüri üyesiydim. Bu organizasyonda büyük emeği geçenlerden biri de Halime Şef’ti. Sinop mutfağının zenginliğini gözler önüne seren Halime Şef, yaklaşık yüz çeşit yöresel lezzeti özenle hazırladı ve hazırlattı. Benimle birlikte Topkapı Üniversitesi Aşçılık Bölüm Başkanı İrem Yalçın’ı da Jüri üyesi olarak bu etkinliğe dahil etti. Yarışmaya katılanların tümü bence şampiyon oldu. Hiç lezzetini beğenmediğim bir yemek olmadı. Belki ufak farklarla puanlar aldılar. Ondan dolayı derece ve madalya hiç önemli değil, belki bir gün hepsine köşemde yer veririm. Özellikle Sinop üniversitenin gastronomi bölümü öğrencileri çok başarılıydı.
Vizyoner bir şef “Halime Şahin”
Sinop yöresinin lezzetlerini tanıtmak için düzenlenen bu programın ilk olması açısından da büyük önem taşıdığını düşünüyorum. Başta Sinop Valiliği, İl Kültür Turizm Müdürlüğü, Halime Şef ve Sinop Üniversitesi olmak üzere emeği geçen herkese ve özellikle kadın kooperatiflerine teşekkür ederim. Şahane bir şehir ve lezzetleriyle beni büyüledi. Bu gurme yolculuğu boyunca Sinop’un sadece lezzetleriyle değil, aynı zamanda kadın girişimciliğiyle de ne kadar güçlü bir yere sahip olduğunu gördüm. Halime Şahin gibi vizyoner ve girişimci ruhlu kadınların öncülüğünde Sinop mutfağının hak ettiği yere ulaşacağına inanıyorum.
Tarih ve lezzetin birada olduğu kent “Sinop”
Türkiye’nin en kuzey noktası İnceburun’u, İskandinavya’daki fiyortlara benzer doğal Hamsilos Limanı, Boyabat Kalesi, Akgöl’ü, İnaltı Mağarası, Bazalt Kayalıkları, Tatlıca Şelaleleri, Sarıkum’u, Tarihi Cezaevi, Salar Köyü ve Terelek Kaya Mezarları, Durakhan’ı, Ağcaçal Mağarası gibi eserlerle tarihin ve doğanın buluştuğu Sinop, sadece bu güzellikleriyle değil, lezzetleriyle de hafızalara kazınan bir şehir. Mutluluğun başkenti olarak da bilinen Sinop’ta gurme damaklara hitap eden birçok lezzet bulmak mümkün. Sinop ve lezzet deyince benim aklıma ilk olarak tabi ki mantı geliyor. Sinop ilinin gastronomi alanında 6 adet coğrafi işaret tescilli ürünü bulunuyor. 1-Boyabat Gazidere Domatesi, 2-Boyabat Sırık Kebabı, 3-Sinop Kestane Balı, 4-Sinop Lakerdası, 5-Sinop Mantısı, 6-Sinop Nokulu
Karadeniz’in lezzet gururu “Sinop Mantısı”
Sinop mutfağının en gözde lezzetlerinden biri olan Sinop mantısı, adeta bir sanat eseri gibi özenle hazırlanıyor. İncecik hamurdan zarif şekiller verilerek hazırlanan mantılar, kıyma, soğan ve baharatlarla doldurularak özenle kapatılıyor. Kaynar suda haşlanan mantılar, tereyağında eritilmiş sos ve yoğurt ile servis ediliyor. Her lokmada adeta bir lezzet patlaması yaşatan Sinop mantısı, Karadeniz mutfağının en özel lezzetlerinden biridir. Sinop’a özgü yöresel baharatlar ve taze malzemelerle hazırlanan mantılar, her sofraya şenlik katıyor. Sinop mantısı sadece lezzetiyle değil, sunumuyla da göz kamaştırıyor. Özellikle kadınlar tarafından farklı şekillerde hazırlanan mantılar, özenle pişirilerek servis ediliyor. Sinop’a yolunuz düşerse, bu lezzetli mantıyı denemeden dönmeyin. Sinop mantısı, Karadeniz mutfağının en güzel lezzetlerinden biri ve Sinop’un gururudur.
Sinop’ta taze deniz ürünleri ve lakerda
“Sinop mutfağının deniz güzelleri”
Sinop mutfağının 2. önemli lezzet durağı, Karadeniz’in berrak sularından gelen taze deniz ürünleridir. Usta balıkçı şefler tarafından özenle pişirilen balıklar, sofralara adeta bir ziyafet sunuyor. İstavrit, hamsi, palamut, barbun, lüfer gibi lezzetli balıklar, Sinop’ta farklı pişirme yöntemleriyle denemek mümkün. Fırında, ızgara, tava veya buğulama olarak pişirilen bu balıklar, taze sebzeler ve yöresel ekmekle servis edilerek unutulmaz bir tat deneyimi yaşatıyor.
Lakerda
Sinop mutfağının en önemli deniz lezzetlerinden biri de lakerdadır. Sinop, antik dönemden beri coğrafi yapısı ve salamura balık ticareti konusunda önemli bir merkez olmuştur. Strabon ve diğer kaynaklardan da anlaşıldığı üzere palamut, şehrin en önemli balığı olarak kabul edilir. Torik ve ondan büyük balıklardan elde edilen lakerda, Sinop mutfağının vazgeçilmez lezzetlerinden biridir. Sinop’ta balıkçılar tarafından iri palamutlardan yapılan lakerda (tuzlu balık), 2023 yılında TÜRKPATENT kurumu tarafından coğrafi işaret belgesiyle tescillendi. 2019 yılında ilk kez düzenlenen Lakerda Festivali, bu yıl da 17-19 Kasım 2024 tarihleri arasında Sinop’ta tekrar gerçekleşiyor.
Boyabat Sırık Kebabı
“Lezzetin tarihle buluştuğu nokta”
Sinop’un Boyabat ilçesinde, tarihin ve doğanın kucaklaştığı bir köşede, lezzet tutkunlarını bekleyen eşsiz bir tat var: Boyabat Sırık Kebabı. Sadeliği ve lezzetiyle öne çıkan bu kebabın hikayesi Osmanlı mutfağına kadar uzanıyor. Boyabat Sırık Kebabı’nın lezzetinin sırrı, özel olarak seçilmiş kuzu eti ve ustalıkla uygulanan pişirme yönteminde yatıyor. En az altı aylık Karayaka cinsi kuzular, özel bir sırığa geçirilip odun ateşinde saatlerce çevrilerek pişiriliyor. Bu uzun pişirme süresi, etin yumuşamasını ve lezzetinin yoğunlaşmasını sağlıyor. Boyabat Sırık Kebabı yörede uzun yıllardır, çoğunlukla çobanlar tarafından yapılan bir kebaptır. Eşkıya Kebabı olarak da bilinir. Boyabat Sırık Kebabı yapımında Karayaka ırkı kuzuların kullanılmasının en önemli nedeni et kalitesidir.
Sinop’ta diğer lezzetler
Nokul (üzümlü cevizli, kıymalı, yoğurtlu), pilaki, mısır pastası, kaşık çıkartması (mamalika), keşkek, içi etli hamur (kulak hamuru), ıslama, mısır çorbası, mısır tarhanası, sirkeli pırasa, içli tava, katlama, kabak millesi, hamursuz tatlısıdır. Sinop mutfağı, taze deniz ürünleri, yöresel sebzeler ve baharatlarla bezenmiş lezzetleriyle Karadeniz mutfağının en zengin örneklerinden biridir.
Tespit edilmiş 100 Sinop Yemeği
- SIRIK KEBABI, Boyabat
- TARHANA ÇORBASI, Ekşi Hamur Mayası ile yapılır. Yüzyılların Mayası vardır
- CİZLEMBE BÖREĞİ, Sinop Saraydüzü ilçesi köylerinde yapılan şerbetli tatlı ..
- KAVURMALI YOKA BÖREĞİ, Boyabat Saraydüzü Durağan ilçeleri köylerinde yapılır. İnce açılmış pişmiş kuru yufka ile yapılır.
- KİREN (KIZILCIK)EKİLİ ÇORBA, Sinop Durağan’ da yapılır
- ÇİM ÇORBASI, Buğday çimlendirilerek yapılır. (Durağan yöresi)
- SARI BURMA, Durağan Saraydüzü Boyabat Dikmen’de yapılır.
- KARIŞTIRMA, Kuru yufka tereyağı sütle yapılır, (Durağan, Saraydüzü, Boyabat)
- KÜL ÇÖREĞİ/ DEĞİRMEN ÇÖREĞİ, Odun ateşinin külünde pişirilir.
- TOKALAK ÇORBASI, Durağan yöresi
- SOĞANLI KABAK AŞI, Sinop merkez
- KABAK GALLE, Sinop Saraydüzü
- KABAK MİLLİSİ,
- KABAK BASTI, Kabak ve Kuşbaşı etli (Boyabat Yöresi)
- MANTAR ÇORBASI, Sinop köylerinde ormanlardan toplanan yöresel mantar kullanılır.
- MAYASIZ ÇÖREK, Boyabat yöresi
- GOZLU BÖREK, Türkeli
- ÇILBIR, Saraydüzü
- KARMAKATMA AŞI/ KARI YEMEĞİ, Üzüm /Asma yaprağı ile yapılır. ( Saraydüzü)
- İNCİR UYUŞTURMASI, Boyabat, Saraydüzü, Durağan
- HOPUR, Kuru meyve ile yapılır. Boyabat, Saraydüzü, Durağan
- KAŞIK KESMESİ/HOPTUR/MAMALİKA/
- MAMALİ/GACIRTMA/KATI HAMUR, Sinop’un her köyünde yapılır.
- SAC BÖREĞİ, Saraydüzü
- YER PANCARI ÇORBASI, Durağan
- BAYA DANESİ (YEŞİL FASULYE İLE), Durağan
- ÇULLU PAKLA, Durağan, Saraydüzü, Boyabat
- ÇALMAÇ ÇORBASI, Durağan, Saraydüzü, Boyabat
- İÇİ YAĞLI KATLAMA, Sinop ve köyleri
- MANTARLI EKMEK, Sinop ve köyleri
- MANTARLI BULGUR AŞI, Sinop ve köyleri
- ŞEKER PANCARI KAVURMASI
- BİLLİK ÇÖREĞİ
- MISIR ÇÖREĞİ, Kıymalı cevizli (Saraydüzü)
- MISIR ÇORBASI, Sinop, Ayancık, Türkeli, Erfelek
- SOĞANLI EKMEK, Boyabat, Ayancık
- BÖRÜLCE YEMEĞİ, Sinop
- KELEM AŞI
- HASUDA, Saraydüzü
- PILLIMPIS, Saraydüzü
- BORANİ, Sinop ve köyleri
- DANE ÇORBASI, Durağan, Saraydüzü, Boyabat
- PİRİNÇ ÇORBASI, Boyabat
- TİRİT / ISLAMA, Sinop ve köyleri
- MISIR UNLU PIRASA, Ayancık
- FESLEĞENLİ BULGUR,
- KOLTUK DOLMASI, Ayancık
- HAMSİ KÖFTESİ, Ayancık
- LAKERDA / TUZLU BALIK, Sinop Gerze Ayancık
- İÇLİ TAVA
- PALAMUT PİLAKİ, Sinop Gerze
- SIKMIK, Ayancık
- PEKMEZLİ HELVA, Ayancık
- DİLBURAN KIZARTMASI, Ayancık
- PIRASALI EKMEK,
- SAC MANTISI/ MANTILARIN ŞAHI, Ayancık
- BULGURLU BÖREK, Ayancık Erfelek
- PİRİNÇLİ TAVUKLU BÖREK, Boyabat
- KESTANELİ BÖREK, Ayancık, Türkeli
- KESTANE YAHNİSİ, Türkeli
- ZIRVA/ KESTANELİ TATLI, Türkeli
- NOKUL, (Coğrafik işaretli) Sinop
- SİRKELİ PIRASA, Sinop, Ayancık
- PRENSES TATLISI, Sinop
- MISIR PASTASI, Türkeli
- KESTANELİ PİLAV, Erfelek
- MISIR TARHANASI, Sinop
- KOCAKARI GERDANI, Ayancık
- SİRKELİ KÖFTE, Sinop
- DİLDAN KÖFTE, Sinop
- DÜĞÜN KÖFTESİ, Türkeli
- HAMSİ TAVA, Sinop
- GILEMŞE KAVURMASI (KUŞ KONMAZ), Saraydüzü
- TAVUK DOLMASI, Boyabat Saraydüzü
- BOYABAT PİDESİ, Boyabat
- BİLEĞİ, Gerze
- KAŞIYAK, Gerze
- GIRTIL(MISIR EKMEĞİ), Dikmen
- PAKLALI ÇORBA, Durağan
- KARAMANCAR ÇORBASI(SÜTLÜ), Türkeli
- PEKMEZLİ AK PAKLA, Saraydüzü
- PİŞMİŞ TARHANA, Sinop
- KESTANELİ LAHANA SARMASI, Ayancık
- NOHUTLU BÖREK, Sinop
- BAKLALI KARALAHANA (SÜTLÜ), Ayancık
- SÜTLÜ ÇORBA, Saraydüzü
- PEKMEZLİ CEVİZLİ BÖREK, Türkeli
- KIVRIM BÖREK (İNCE BULGURLU), Durağan
- KESTANELİ KURU FASÜLYE, Ayancık
- DÜĞÜN ÇORBASI, Türkeli
- BOYABAT EZMESİ, Boyabat
- ÇEKME EKMEĞİ, Durağan
- TAK TAK HELVASI, Boyabat
- KEŞKEK, Sinop ve köyleri
- PARA ÇORBASI, Sinop
- PUĞUTKÖTÜ KIZ MAKARNASI, Dikmen
- KESTANE BULAMACI, Ayancık
- AYVALI KESTANE YAHNİSİ, Ayancık
- KESTANE BAKLAVASI, Ayancık
- UĞRALI EKMEK, Ayancık
